Obama ở Việt Nam

Tôi vẫn nhớ một đêm rét mướt đầu tháng 11 cách đây 4 năm ở Đan Mạch, tôi ngồi giữa đám đông sinh viên chăm chăm theo dõi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ trên CNN ở khuôn viên trường. Đến từ các quốc gia khác nhau, nhưng phần lớn sinh viên trường tôi ủng hộ ông Obama trong cuộc tranh đấu với ông Mitt Romney, hồi hộp theo dõi hai bên giành giật từng tiểu bang, để rồi vỡ oà sung sướng khi ông Obama tái đắc cử lúc rạng sáng.

Hầu hết chúng tôi không phải là người Mỹ, do đó, hiển nhiên việc ai làm tổng thống Hợp chúng quốc Hoa Kỳ không mấy ảnh hưởng đến mình. Nhưng cũng như ở nhiều nơi khác trên thế giới, ông Obama chiếm được cảm tình của đa số nhờ nguồn năng lượng tích cực mà ông mang lại, từ chính câu chuyện cuộc đời mình.

Sự vươn lên của ông từ một người gốc Phi, mang tên Hồi giáo (Barack Hussein), không danh gia vọng tộc, trở thành người quyền lực bậc nhất toàn cầu mang lại thứ mà đôi lúc trong cuộc đời chúng ta cảm thấy thiếu: niềm tin, rằng nỗ lực tự thân có thể thay đổi được số phận. Đó có lẽ là lý do vì sao ông Obama là một trong những lãnh đạo được chào đón nhiều nhất tển thế giới. Một khảo sát thực hiện trên 40 quốc gia của Pew, một tổ chức điều tra công chúng, cho thấy hơn 65% người trả lời tin tưởng vào nhân cách của ông.

Sự xuất hiện của ông, vì thế, mang đem lại hơi thở của sự lạc quan và niềm hi vọng, như vị vua Midas trong thần thoại, chạm tay vào đâu cũng hoá vàng. Với một xã hội đang trong liên hoàn các cuộc khủng hoảng niềm tin, từ các vấn đề môi trường cho đến an toàn thực phẩm, hình ảnh ông Obama tươi rói đi ăn bún chả phố cổ phần nào “giải nhiệt” cơn thịnh nộ của đám đông.

Ngoài phương diện hình ảnh cá nhân, chuyến thăm của ông Obama, mang rất nhiều ý nghĩa thực tiễn, trong bối cảnh mối quan hệ Mỹ – Việt đã tốt lên rất nhiều sau hai nhiệm kỳ vừa qua. Là người bắt đầu chính sách “Xoay trục châu Á”, đưa Mỹ tái tập trung vào khu vực châu Á – Thái Bình Dương, ông đã xoá bỏ lệnh cấm vận bán vũ khí sát thương cho Việt Nam tồn tại gần 50 năm, bước cuối cùng để hoàn toàn “bình thường hoá” quan hệ của hai người bạn.

Và đúng với phong cách của người Mỹ, tình hữu nghị này không xây dựng một cách viển vông mà thông qua những hành động thiết thực. Cùng với quyết định dỡ bỏ lệnh cấm vận vũ khí, Mỹ đưa ra hàng loạt cam kết hỗ trợ Việt Nam về giáo dục, phát triển năng lượng bền vững, và quan trọng nhất, theo lời ông Obama “chia sẻ mối lo ngại chung về hàng hải” trên biển Đông, nơi Trung Quốc mới đây gấp rút xây dựng đảo nhân tạo trái phép và ra lệnh cấm đánh bắt cá. Vietjet, hãng hàng không tư nhân Việt Nam, cũng đã ký hợp đồng trị giá đến 11,3 tỷ USD để mua máy bay của hãng Boeing.

Ông Obama đến Việt Nam trong những tháng cuối cùng của “hoàng hôn nhiệm kỳ”, khi tháng 11 năm nay, một vị tổng thống mới sẽ thế chỗ của ông ở Nhà trắng. Đầu của ông của bạc đi rất nhiều sau 8 năm giương khẩu hiệu “Chúng ta có thể” (Yes we can) trong lần tranh cử đầu tiên. Nhưng ngày hôm qua, khi nhìn những đám đông hào hứng chờ đón ông trên đường phố Hà Nội, tôi hiểu thời gian không làm mất đi sức hấp dẫn của ông với công chúng.

Sự chào đón của người dân có mặt khắp các ngả đường từ Phạm Hùng, Trần Duy Hưng, Kim Mã,…hay xung quanh quán bún chả ông ghé thăm ở Lê Văn Hưu cho thấy quá trình “khép lại quá khứ, hướng tới tương lai” của hai nước Việt – Mỹ đã hoàn thành.

Và nó không chỉ hoàn thành bởi những phát ngôn chính thức, mà là từ tình cảm chân thành của những người Việt bình dân dành cho ông. Nói như lời lẩy Kiều của phó tổng thống Joe Biden khi tiếp Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Mỹ vào năm ngoái, bây giờ là khi hai bên nhìn lại để thấy

Trời còn để có hôm nay

Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời